суббота, 22 декабря 2012 г.

Фазлиддин Муҳаммадиев. Нигоҳи жарф ба ҷомеа



Бурҳон Ғании раҳматӣ гуфта буд, ки боре мо чанд нафар ҳамкорон барои таоми ннисфирўзӣ ба як ресторани машҳури Душанбе рафтем. Он ресторан чӣ ном дорад, дар ёдам нест ва ин аҳамият надорад. Замони шўравӣ буд ва теъдоди ресторанҳои хуб хеле кам буданд ва агар ягон ресторан таоми беҳтаре пазад, аҳли фаҳм мекўшиданд, ки таоми нисфирўзиро дар он бихўранд. Зеро нархи «обед» дар ин ресторанҳо арзонтар буд, нисбат ба таоми шом.

Ҳамин тавр мо ба ресторан даромада паси мизи холи нишастем ва интизори пешхизмат шудем, ки биёяду супориши моро қабул кунад,- гуфт Б. Ғанӣ. Аммо пешхизмат, ки аз занҳои фаттони аврупоисурат буд, таъхир мекард.

пятница, 23 ноября 2012 г.

Фазлиддин Муҳаммадиев. Мардуми тоҷикро сарватманд метавон гуфт?



Боре даҳ ё дувоздаҳ латифа навишта ба идораи «Хорпуштак» супоридам. Худам дар ҳафтаномаи «Адабиёт ва санъат» кор мекардам ва чопи ин латифаҳо дар саҳифаи «Мушфиқӣ»-и он бароям осон буд, аммо як навъ сўиистифода аз мақом хоҳад буд. Дар «Хорпуштак» латифаро жанри аз ҳама душвор меҳисобиданд ва ҳатман аз ғалбери Фазлиддин Муҳаммадиев мегузарониданд.

Чанд моҳ гузашту ягон латифаи камина дар ин нашрия чоп нашуд. Сипас дар як вохўрии тасодуфӣ яке аз роҳбарони «Хорпуштак» гуфт, ки агар худатон он латифаҳоро ба устод набаред, намешавад. Дар «Хорпуштак» боз ҳаҷвияҳои дигареро доданд, ки устод Муҳаммадиев бояд ҳамчун узви ҳайати таҳрир хонда баҳо диҳанд.

понедельник, 12 ноября 2012 г.

Фазлиддин Муҳаммадиев. Таассуроти нахустини камина



Фазлиддин Муҳаммадиевро бори нахуст соли  1966 дидам. Дар Курс-конфронси адибони ҷавон дар Душанбе. Як вохўрии носирони навқалам бо ин устоди насри бадеӣ дар доираи он Курс-конфронс вокеъ шуда буд.

Устод баъди он ки баъзе ҳикояҳои баъзе навқаламонро, ки дар онҳо нуқсони  ҷомеа инъикос меёфт, шуниданду ҳусну қубҳи онҳо ва роҳи ислоҳи камбудиҳоро нишон доданд, гуфтанд:

четверг, 11 октября 2012 г.

Меҳргон муборак бод!



Эй Меҳргони мардум,
Эй меҳрубони мардум.
Иқдоми нек бигзор
Дар остони мардум.

Эй Меҳргони мардум,
Эй ормони мардум.
Эй яшти ориёӣ
Вирди забони мардум.

суббота, 18 августа 2012 г.

Қарз


Соли гузашта ҳамсабақи камина раиси факултаи суханшиносии тоҷики Донишгоҳи Самарқанд Ҷумъа Ҳамроев ба сари хоки муаллими забони форсӣ  Далилӣ санги нави ёдгорӣ гузошт. Санги мармари муҳташамтар. Дар маросими ёдбуд дар сари ёдгории нав камина низ ҳозир будам. Ва вақте ки аз қабристон баромадем Ҷумъа гуфт: - Наввад дар сади муаллимҳои мактабҳои тоҷикии Ўзбекистон навиштан ва хондан ба хати форсиро аз Далилӣ омўхтаанд. Қарзамон зиёд аст дар назди марҳум.

Камина ба ёд овардам, ки мо аз устод Далилӣ на танҳо хати форсӣ, балки маданияти баланди эрониҳоро низ меомўхтем. Солҳои охир дар шўъбаи дастхатҳои Шарқи кутубхонаи донишгоҳ кор мекарданд.

пятница, 20 июля 2012 г.

Филми Сафар Ҳақдодов ва митроизм


Филми Сафар Ҳақдодов «Носири Хусрав ва …»-ро 19 июл бахши форсии Би-Би-Си намоиш дод. Ин филми мустанад оид ба маросимҳои мардуми Бадахшон нақл мекунад. Филм соли 2005 ба навор гирифта шудааст, аммо акнун онро аз телевизион  дидам.

Оид ба маросимҳои мардумии помириён мо аҳли фарҳанг хеле кам огоҳӣ дорем. Ин филм эҳтироми моро нисбати мардуми Бадахшон зиёд мекунад.

Вақти дар Душанбе зистанам аз дўстони бадахшониям оиди урфу одати помириён баъзе чизҳои ҷолибро шунида будам. Абаски бо чашми худ надидаам доимо аз зикри онҳо худдорӣ кардаам. Ба назари камина одатҳои урфии помириён аз он чӣ ки гуфтаанду мегўянд пурарзиштаранд.

воскресенье, 15 июля 2012 г.

Бозмондаҳои нуҷумпарастии оини митроӣ


Пажуҳишгарони торихи оини митроӣ нуҷумпарастиро хоси митроизм медонанд.

Ин тавр ки бошад, аз рўи ин ақида ба этнографияи мардуми тоҷик бояд эътибор дод. Дар ин масъала этнографияи таърихӣ маводи зарурӣ фароҳам карда метавонад. Зеро бисёр расму одоти мардумӣ бо мурури солҳо аз байн рафтаанд.

понедельник, 2 июля 2012 г.

Аз мост, ки бар мост ё худ чор санади чоп нашуда оид ба муаммоҳои миллат



Бо  инҳо ҳарчӣ кардан мумкин…
(Аз мукотибаи Мушфиқӣ ва Осмонӣ)

Рафиқи мўҳтарам Осмон Осмонович Осмонӣ!

Мактубатон ба каминаи камтарин вақт расид, ки аз тариқи радио сарояндае «Осмон ҷонам, Осмон!»-ро мехонд ва ман мутмаин будам, ки ин суруд дар ҳаққи танҳо шумо гуфта шудааст, зеро тақсир, дар ин замону дар ин макон танҳо  шумо Осмон ном доред. Дар ин замону дар ин макон қасидае ба ину он бахшидан ҳанўз расми бад нест ва мисли шоирони дарборӣ метавон обрўю эътибор ёфт…

суббота, 30 июня 2012 г.

Идеали миллии тоҷик


Миллат бе идеал яъне камоли матлуб буда наметавонад. Маҳз идеали муайян ва аниқ ўро чунонки сангрезаҳоро семент ба ҳам мечаспонад, муттаҳид ва яклухт мегардонад, самти пешрафти миллатро таъин мекунад.

Донишмандони тоҷик чанд муроҷиати каминаро оиди муайян намудани идеали миллӣ ба эътибор нагирифтанд.

Акнун маҷбурам, ки худам ин идеалро муайян кунам.

Ба хулосаи қотеъи камина идеали милии тоҷик озодагист.

воскресенье, 24 июня 2012 г.

Рисолати элита дар назди ватан ва миллат


Дар охири асри гузашта бахши бузурге аз элитаи тоҷик сиёсатро кори хоси мансабдорони баландмақом дониста худро аз сиёсат дур гирифта буд. Ҳатто дар  сўҳбатҳои хос ба овози паст «сиёсат – зани ҷалаб» мегуфтанд.

Ин канорагирӣ оқибатҳои баде барои ҷумҳурии навистиқлоли тоҷик пеш овард.

Таърих гувоҳ аст, ки ҳатто дар замонҳои қадим чунин набуд. Адибону олимон мекўшиданд, ки дар давлат вазифаҳои баландро соҳиб шаванд ва давлатдориро ба меъёрҳои инсофу адолат мувофиқ кунанд.

среда, 20 июня 2012 г.

Шоирӣ озодагист. Аммо озодагӣ чист?


Шоирони тоҷик дар асрҳои гузашта вазифаи шоириро аз чӣ иборат медонистанд, имрўз донистани мо аз ҳама заруртар аст. Зеро аз барҳам хўрдани низоми коммунистӣ бист сол сипарӣ шуда бошад ҳам ҳанўз дар назари аксари мардум шоир маддоҳу тарғибгари идеологияи ҳоким аст.

Чанд рўз пеш нашриёти «Ўзбекистон миллий энциклопедияси» (Тошканд) рисолаи илмии доктори илмҳои филология Садри Саъдиев «Маркази адабии Самарқанд дар шоҳроҳи таърих»-ро чоп кард, ки бояд сарусадое дар Тоҷикистон барпо кунад, чун ба бисёр хулосаҳои пешинаи адабиётшиносони тоҷик нисбати ин минтақа зарба мезанад.  Махсусан ба хулосаҳои илмии академик А.Мирзоев.

Адабиётшиноси машҳури тоҷик Садри Саъдиев имрўзҳо 75-солагии худро ҷашн мегирад, ки самимона табрик мекунем.

четверг, 14 июня 2012 г.

Яке аз шартҳои асосии миллатшавӣ


Густариши забони умумимиллии гуфторӣ яке аз шартҳои асосии миллатшавист. Як забони нимаадабии шифоҳӣ дар пойтахти Тоҷикистон шаҳри Душанбе солҳои 80-90 асри гузашта қариб шакл гифта буд.

Дар ҳама кишварҳо забони умумимиллии гуфторӣ дар пойтахтҳо ба вуҷуд омада  ба тамоми шаҳру навоҳии он кишварҳо паҳн мешавад. Агар намояндаҳои ҳар як ноҳия ба шаҳри Душанбе омада ҳама  ба шеваи маҳалли худ ҳарф задан гиранд, миллат ҳеҷ гоҳ шакл нахоҳад гирифт.

пятница, 8 июня 2012 г.

Менталитети тоҷикӣ


Посух ба суоли Далер Ғуфронов аз маҷаллаи «Элита»

Менталитет маъноҳои фалсафӣ, равоншиносӣ ва ҷамъиятшиносӣ дошта бо тобишҳои гуногун талқин мешавад. Аммо дар маънои асл ҷаҳонбинии сифатан баландро гўянд.

Сиёсатбозон демократия ва тарзи иқтисодиёти аврупоӣ ё худ ғарбӣ ба менталитети мардуми кишвари мо мувофиқ нест гуфта ноўҳдабароии худро дар замони оқибмонии устувор кардани арзишҳои демократӣ ва иқтисоди пешрафта рўпўш мекунанд. Ин ҳолатро дар бисёр кишварҳои ғайриаврупоӣ мушоҳида кардаанд.

среда, 6 июня 2012 г.

Миллатшударо аз миллатнашуда бо кадом нишонаҳо фарқ кардан метавон?


На ҳар як шахси босавод миллатшуда маҳсуб мешавад. Босаводи  миллатшуда мекўшад, ки коре хилофи манофеи умумимиллӣ накунад.
Худро узви миллати том ҳис кунанда ҳама амали худро бо манфиати мардум ва ватан равона мекунад.

Масалан агар доктор, яъне табиби замонавӣ дар дорухона фурўши ягон доруи манъшударо диду хомўширо ихтиёр кард ё ба  дўкони хўрокворӣ даромаду дар барчаспи ягон қуттичаи ягон намуди ғизо консерванту иловаи кимёвии барои ҷисми инсон зарарнокро диду барои аз фурўш гирифта партофтани онҳо ягон амале нишон нишон надод, ўро бо вуҷуди маълумоти олӣ доштану тааллукот ба табақаи интеллигенсия наметавон миллатшуда ҳисобид.

суббота, 2 июня 2012 г.

Миллат чист ва киро метавон ҳаммиллат номид?


Пеш аз ҳама бояд равшан кунем, ки мафҳуми миллат кай дар сарзамини мо пайдо шуд. Ҷои дигар чи маъноҳо дошт намедонам, аммо аз куҳансолоне, ки дар замони Русияи подшоҳӣ ҷавониашон сипари шудааст, шунидаам, ки «миллати мо мусулмон аст, забонамон – форсӣ, аз қавми тоҷикем».

Забон қавм, яъне мардумро муайян мекардааст.

Эҳтимол иделогҳои замони пеш аз шўравии капиталистӣ вожаи миллатро ба маънои этнос, яъне қавм ихтисос додаанд. Ва дар матбуоти шўравӣ низ ба ҳамин маъно истифода мекарданд.

понедельник, 30 апреля 2012 г.

Оид ба аҳамияти шахсиятсолорӣ


Дирўз дар маъракаи таъзия иттифоқ афтод, ки бо чанд нафар ҳоҷӣ гирди як миз бошем. Шукри худо сол то сол теъдоди ҳоҷиёни шаҳри мо зиёд мешавад ва дар  сўҳбатҳо ин ҳоҷиён масъалаҳои ахлоқи ҷомеаро бештар муҳокима мекунанд. Ин дафъа низ ҳоҷие дар ин боб сухан кард, ки масалан чаро сафи занҳои танфурўш меафзояд.

Чуноне ки медонед идораҳои масъул дар ин боб кор мекунанд, ин кори онҳоро баъзан аз телевизион намоиш медиҳанд. Аммо ҳолатҳои зиёдест, ки на ҳама ҷо ва на ҳама касро мешавад назорат кард.

понедельник, 2 апреля 2012 г.

Дарахти ҳаёти мо чӣ буд?


Мардуми порсизабон аз замонҳои бостон ин ҷониб ба дарахти ҳаёт будани писта бовар доранд. Дарахт миллат надорад, аммо номҳои ҳама намудҳои писта дар кишварҳои гуногуни олам ҳокӣ бар он ки аз вожаи «писта»-и форсӣ гирифта шудаанд. Ниёгони мо дар қадимзамон пистаро ба ҷои пул низ истифода мекардаанд, ки аз аҳамияти торихии он дарак медиҳад.

Витамини В6 дар писта нисбат ба ҷигари гов зиёдар аст.

Пайвастагии фенол дар таркиби писта зиёд аст ва он ҳуҷайраҳои баданро нав карда ба рушди онҳо такон медиҳад.

суббота, 25 февраля 2012 г.

Марди озодандеш


Ҳамсояи ман – Облоқул Ҷумъаев 75 - сола шуд

Ў 25 феврели сои 1937 дар хонаводаи Ҷумъабой Рофеев, ки соли 1942 аз фронт ҷароҳати вазнин бардошта буд, зода шудааст. Модараш Ғаффорова Хайринисо низ ҳамроҳи шавҳари майюбаш дар колхоз кор мекард. Онҳо чор писару як духтар доштанд, ки фарзанди калонӣ ҳамин Облоқул буд. Падари Облоқул асосан зингар буд ва дар гузари Зингарони Самарқанд зиндагӣ мекард. Аммо бо дигар шудани замона ва кам шудани теъдоди асп зингарӣ низ касод шуд ва  ў ба деҳаи Боғитилло кўчида омад, ки дар  ин ҷо бо кишоварзӣ рўз гузаронад.

понедельник, 20 февраля 2012 г.

Як сол бе Бурҳон Раҷабов


Дар яке аз тарабхонаҳои Самарқанд яксолагии даргузашти Ҳунарпешаи мардумии Тоҷикистон Бурҳон Раҷабов қайд карда шуд. Дар он хонаводаи марҳум, ҳамсояҳо, дўстон, аҳли илму адаби Самарқанд иштирок намуданд.

Оид ба хизматҳои бузурги ин эҷодкори боистъдод рассом Даврон Сафозода, санъатшинос Ато Аҳроров, табиб Ҳабибулло Ғанизода, адибон Аслиддин Қамарзода ва Адаш Истад сухан карданд.

суббота, 7 января 2012 г.

Куштори Бобои барфӣ – ханҷаре ба ҷигари фарҳанги ориёӣ


Тибқи  маълумоти торномаи Салими Аюбзод чанде пеш як  нафар Бобои барфиро дар шаҳри Душанбе куштаанд.

Ҳоло чанде саргарми пайдо кардани ҷинояткорони ин қатл аз байни радикалҳои исломиянд.

Аммо камина дар чунин ақида аст, ки агар он шахсе, ки ба чунин ҷиноят даст задааст, аз оинҳои бостонии халқи тоҷик берун омадани Бобои барфиро медонист, ҳаргиз ба чунин ҷиноят даст намезад.

Чунон ки аз ин пеш борҳо такид карда будам, Бобои барфӣ дар замонҳое, ки оғози соли нави мардуми мо дар шаби ялдо – 21-22 декабр буд, чун тимсоли Митрои зиндашуда ба кўдакон ҳадяҳои солинави медод.